Drzewa w mieście: zasady pielęgnacji

Tekst i zdjęcia: dr Marzena Jeleniewska-Jankowska, Inspektor Nadzoru Terenów Zieleni, Inspektor Nadzoru Prac w Drzewostanie, Jarocin

Dlaczego do efektów zmian klimatycznych – suszy czy podtopień – wciąż wybieramy beton zamiast zieleni? Przecież to zieleń jest lekarstwem na „choroby dzisiejszego świata”. To złoty środek, na który powinniśmy stawiać. Poprzez odpowiednie projektowanie zieleni, dobór roślin i opiekę nad nimi, można zapobiec „chorobie cywilizacyjnej przestrzeni miejskich” i zmienić betonowe przestrzenie w oazy zieleni. By te oazy spełniały swoje funkcje, musimy zieleń odpowiednio dobrać – w zależności od warunków siedliskowych. A także posadzić zgodnie ze sztuką ogrodniczą i odpowiednio o nie dbać.

Pielęgnacja roślin jest kluczowa

Pielęgnacja zieleni musi być odpowiednio do niej dostosowana. Inaczej dba się o nowe nasadzenia, a inaczej o starodrzew. Dlatego tak ważne jest odpowiednie gospodarowanie i zarządzanie zielenią. Coraz częściej w samorządach powstają zespoły z wykwalifikowaną kadrą, która mając wykształcenie ogrodnicze, nadzoruje prace polegające na pielęgnacji drzew.

Ważne jest odpowiednie zaplanowanie prac w ujęciu wieloletnim. Nie tylko bieżące utrzymanie drzew w danym roku, ale odpowiednie gospodarowanie drzewostanem w perspektywie kilku lat. Wskazane jest dokonywanie przeglądu stanu zdrowotnego drzew i w zależności od ich kondycji planowanie ich pielęgnacji.

W sytuacji, kiedy istnieje możliwość – należy rozważyć uzupełnianie starych zadrzewień nowymi nasadzeniami.

Decyduje pierwszy rok

W przypadku nowych, młodych drzew najważniejszym okresem jest pierwszy rok po posadzeniu. To właśnie wówczas drzewa wymagają najwięcej uwagi, specjalistycznego podejścia, fachowej wiedzy i doświadczenia. Jest cały szereg zabiegów pielęgnacyjnych, które trzeba wykonywać:

• podlewanie,
• odchwaszczanie z utrzymaniem kształtu mis,
• nawożenie,
• przycinanie i kształtowanie korony,
• kontrola zdrowotności drzew,
• poprawa stabilności drzew,
• usuwanie odrostów z korzenia i pnia,
• zimowa ochrona drzew.

Podlewanie jest jednym z najważniejszych zabiegów pielęgnacyjnych. Jego częstotliwość, intensywność oraz termin i pora dnia zależy od wielu czynników. To nie tylko warunki pogodowe, ale również wiek drzewa.
W  pierwszym roku drzewa należy regularnie podlewać, do tego częściej niż w kolejnych latach. Należy dostosować częstotliwość i dawki wody. Zbyt mała ilość wody może  doprowadzić do zamierania drzew, powodując przesuszenie. Zbyt duża ilość wody uniemożliwia dotarcie tlenu do korzeni.

Ważne jest dozowanie wody w taki sposób, aby pobudzić rozwój systemu korzeniowego. Lekkie przesuszenie gleby stymuluje korzenie do rozrostu, a to przecież korzystnie wpływa na wzrost drzew.

Bardzo ważne jest dostosowanie dawek wody – korzystniejsze jest podlewanie rzadsze, ale obfitsze. Jednak w każdym cyklu podlewania należy odpowiednio dozować wodę, tak żeby wsiąkała w podłoże powoli, a nie gwałtownie. Powolne wsiąkanie wody powoduje, że zwilżone są głębsze partie podłoża, co również jest korzystniejsze dla drzew.

Zasady podlewania

Na bieżąco należy monitorować poziom wilgotności gleby. Samo obserwowanie gleby na powierzchni nie jest wystarczające. Poza tym opady mogą powodować, że gleba z wierzchu wygląda na wilgotną, podczas gdy głębiej jest całkowicie wysuszona, albo odwrotnie.

Aby ustalić wilgotność podłoża, pomiar należy wykonać na głębokości ok. 15-20 cm:

*drzewa z obwodem pnia poniżej 60 cm potrzebują 200-300 l/podlanie,

*drzewa z obwodem pnia powyżej 60 cm potrzebują 300-500 l wody jednorazowo.

Ważne jest, aby dostarczać wodę już wczesną wiosną – najlepiej od momentu, kiedy zaczynają pękać i rozwijać się pąki kwiatowe.

Bardzo często podczas sadzenia drzew wprowadza się systemy nawadniająco-napowietrzające. W wykopie wokół bryły korzeniowej instalowana jest rura drenarska, przez którą woda dostarczana jest bezpośrednio do korzeni. Należy pamiętać, że woda musi być też dostarczana do całej bryły korzeniowej.

Zazwyczaj po kilku latach system korzeniowy rozwinie się tak, że drzewo samo zaopatrzy się w wodę i będzie samowystarczalne w tym zakresie.

Innym zabiegiem, który poniekąd powiązany jest z podlewaniem i wpływa na jego skuteczność jest odchwaszczanie mis i utrzymanie przepuszczalnej wierzchniej warstwy gleby wokół posadzonych drzew. Wpływa to bezpośrednio na przepustowość podłoża i jego napowietrzenie. Przepuszczalne podłoże skutkuje efektywniejszym przenikaniem wody i składników, co powoduje lepsze nawilżenie podłoża.

Nawożenie drzew

Wskazane jest kompleksowe i sukcesywne nawożenie drzew: wiosenne i letnie nawozami wieloskładnikowymi o wymaganej wartości NPK. Nawóz należy rozsypać na powierzchni rzutu korony, a nie bezpośrednio przy pniu – w odległości 20cm od pnia do krawędzi zasięgu korony.

Natomiast w przypadku drzew posadzonych w chodniku nawóz należy rozsypać po obwodzie misy.

Po wykonaniu nawożenia rośliny należy podlać, aby usunąć nadmiar nawozu z powierzchni mis.

Sztuka cięcia

Kolejnym zabiegiem jest wykonanie cięć formujących, sanitarnych i technicznych. Polega to na usuwaniu pędów obumarłych, złamanych, chorych oraz wrastających
w koronę lub w skrajnię drogową i pola widoczności.  Zabiegi te wykonujemy, aby drzewa pełniły odpowiednią, przypisaną im funkcję – w zależności od ich lokalizacji i stanu fitosanitarnego. Dlatego podczas cięć mogą być usunięte zarówno zdrowe, jak i martwe pędy.

Należy usuwać odrosty korzeniowe oraz z pni.

Ważne jest wykonanie pierwszego cięcia, które  pomoże zoptymalizować stosunek korony do bryły korzeniowej. Dlatego zaraz po posadzeniu drzewa należy przyciąć jego koronę, aby przywrócić odpowiedni stosunek wielkości korony do bryły korzeniowej  i ograniczyć w ten sposób parowanie.

Przy przesadzaniu drzewa zawsze traci się część korzeni, dlatego bez przycięcia korony istnieje ryzyko, że będzie ona zbyt duża w stosunku do ograniczonej bryły korzeniowej. 

Bardzo często pierwsze cięcie jest wykonane jeszcze na terenie szkółki, w której rosło podczas przygotowania drzewo do sadzenia. Jeśli cięcie nie zostało przeprowadzone na terenie szkółki, a drzewo straciło dużą część systemu korzeniowego, koronę należy przyciąć, ale maksymalnie o 25%.

Cięcie ma na celu zmniejszenie wielkości korony (przycinanie z zewnątrz), a nie prześwietlanie. Podczas pierwszego cięcia należy również usunąć gałęzie, które zostały złamane lub uszkodzone podczas transportu lub sadzenia.

Drzewa po posadzeniu i pierwszym cięciu przycinamy po trzech latach, z wyjątkiem pędów wyrastających z pnia i odrostów korzeniowych, które muszą być na bieżąco usuwane. W zależności od kondycji drzewa wskazane jest regularne przeprowadzanie cięć sanitarnych i usuwanie suchych gałęzi. W miarę konieczności wskazane jest też wykonanie regularnych cięć technicznych. 

Pełna treść artykułu w e-wydaniu!