Jak mądrze kupować środki ochrony roślin i co zrobić po ich zużyciu

Proces rejestracji środków ochrony roślin (ś.o.r.), dopuszczania ich do obrotu i stosowania składa się z dwóch etapów. Najpierw na poziomie Unii Europejskiej autoryzowana jest substancja czynna. Uczestniczą w tym także eksperci-naukowcy z całej Europy, w tym – z polskich jednostek naukowych, m.in. Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego, Instytutu Ochrony Środowiska czy Instytutu Ochrony Roślin. Drugi etap polega na rejestracji gotowego środka ochrony roślin na poziomie krajowym. Tutaj mamy już preparat o konkretnym stężeniu substancji czynnej oraz ściśle określonych warunkach stosowania opisanych w etykiecie. Badanie i rejestracja stanowią bardzo gęste sito, które przepuszcza tylko 1 na około 160 tys. substancji-kandydatów!

Żaden preparat nie zostanie dopuszczony do sprzedaży, jeżeli przy postępowaniu zgodnie z instrukcją stanowi zagrożenie. Co ważne, co pewien czas każda substancja jest poddawana ponownej ocenie naukowej i prawnej, aby sprawdzić, czy spełnia stale zmieniające się wymagania. W zależności od wyników oceny, substancja pozostaje w obrocie lub jest wycofywana z użytku. Take podejście istnieje w przypadku oryginalnych i legalnych preparatów. A jak wygląda sytuacja w przypadku podróbek?

Podrobione środki ochrony roślin

Podrobione środki ochrony roślin to produkty, które nie zostały przebadane i dopuszczone do stosowania. Nie powstają w kontrolowanych laboratoriach, nikt nie sprawdza ich bezpieczeństwa i jakości. Na dobrą sprawę nie wiemy, jaki jest skład takich preparatów, ponieważ nie możemy ufać informacji zamieszczonej na opakowaniu. Zresztą, na jakiej podstawie mielibyśmy ufać przestępcom, którzy je produkują i sprzedają? – A skoro nie wiemy, jaki jest skład takiego środka, to nie możemy przewidzieć, jak on zadziała, i czy w ogóle zadziała. Czy uszkodzi rośliny, bo zawiera toksyczne dla nich zanieczyszczenia? Czy rozłoży się do końca i zneutralizuje w roślinie, czy może jednak zostaną po nim jakieś niebezpieczne pozostałości?

Jak nie kupić podróbki?

Użytkownicy środków ochrony roślin nie mają narzędzi, aby sprawdzić jakość kupionego preparatu. Mają jednak możliwość uniknięcia zakupu podrobionych preparatów. Jest na to kilka sposobów. Przede wszystkim kupujemy preparaty zarejestrowane w Polsce. Można to zweryfikować na stronie Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi (MRiRW), które prowadzi rejestr produktów. Preparaty kupujemy od legalnie działających sprzedawców, to znaczy takich, którzy mają na to pozwolenie – są zarejestrowani przez odpowiedni Wojewódzki Inspektorat Ochrony Roślin i Nasiennictwa (WIORiN). Pamiętajmy, aby to zweryfikować szczególnie podczas zakupu przez Internet. Zgodnie z ustawą z 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców, działalność gospodarcza w zakresie wprowadzania środków ochrony roślin do obrotu lub konfekcjonowania tych środków jest działalnością regulowaną i wymaga wpisu do rejestrów prowadzonych przez WIORiN-y. Wojewódzkie inspektoraty publikują rejestry przedsiębiorców na swoich stronach internetowych. Dodatkowo każda osoba, która zajmuje się sprzedażą środków ochrony roślin, musi przejść odpowiednie szkolenie.

Preparatów nie kupujemy na straganach, w handlu obwoźnym, z bagażnika itp. Nie odkupujemy ich od sąsiada, nie sprowadzamy na własną rękę z zagranicy. Podczas zakupu zwracamy uwagę na opakowanie – powinno być fabrycznie zamknięte i mieć trwale przytwierdzoną etykietę sporządzoną jedynie w języku polskim. Wszelkie naklejki z tłumaczeniem są niedopuszczalne. Opakowanie nie powinno się odkształcać, a etykieta nie może się odrywać czy być niechlujnie przymocowana. Na koniec warto zawsze wymagać potwierdzenia zakupu – faktury lub paragonu.

Przechowywanie środków ochrony roślin

Na jakość i bezpieczeństwo preparatów do ochrony roślin wpływa także ich prawidłowe przechowywanie. Podobnie jak leki dla ludzi, są to bardzo zróżnicowane produkty o różnej postaci, toksyczności i mechanizmie działania. Część z nich, również te ekologiczne, jest sklasyfikowana jako niebezpieczne i/lub toksyczne dla organizmów wodnych. A ponieważ ze stosowaniem ś.o.r. zawsze wiąże się pewne ryzyko, podobnie jak leki, nie mogą być one magazynowane byle jak i byle gdzie. Czy leki nasercowe i strzykawki z insuliną trzymamy pod zlewem lub w schowku na szczotki? – No właśnie. I tak samo powinniśmy postępować ze środkami ochrony roślin. Pozwala to nie tylko zachować właściwości danego preparatu, ale też zapobiec zanieczyszczeniu środowiska. O dostaniu się w niepowołane ręce nie wspominając.

Szczegółowe zalecenia dotyczące przechowywania ś.o.r. opisane są w Rozporządzeniu MRiRW w sprawie sposobu postępowania przy stosowaniu i przechowywaniu środków ochrony roślin. W niniejszym artykule przedstawiamy kilka wybranych zasad prawidłowego przechowywania tych preparatów.

Ogólne zasady przechowywania

Preparaty przechowujemy w zamkniętym, odpowiednio oznaczonym miejscu (przykład na fotografii). Jeśli przechowujemy niewielką ilość preparatów, rolę magazynu może spełniać zamykana na klucz szafa z nienasiąkliwego i ognioodpornego materiału. Do środków ochrony roślin nie mogą mieć dostępu osoby nieupoważnione, zwłaszcza dzieci. Miejsce należy więc odpowiednio zabezpieczyć. Szafka czy drzwi wejściowe do magazynu powinny mieć zamykany na klucz zamek lub kłódkę. Również okna należy zabezpieczyć przed dostaniem się do magazynu niepowołanych osób.

Środki ochrony roślin przechowujemy w oryginalnych opakowaniach. Nie zrywamy etykiet z opakowań, nie przelewamy preparatów do np. butelek po napojach. Ze względu na ograniczoną trwałość ś.o.r. nie powinno się ich przechowywać dłużej niż rok. Razem ze ś.o.r. nie przechowujemy żywności, napojów, pasz ani innych produktów. Także odzież ochronną przechowujemy poza magazynem ś.o.r. Z preparatami możemy przechowywać jedynie puste opakowania po ś.o.r. oraz opakowania z niepełnowartościowymi preparatami.

W każdym magazynie powinny znajdować się: ręcznik papierowy, szczotka, szufelka, wiaderko z trocinami (lub innym absorbentem – do zbierania płynnych ś.o.r.), torby plastikowe, pojemnik na skażone materiały. Jeśli dojdzie do rozlania lub rozsypania ś.o.r., trzeba je od razu zebrać i umieścić w pojemniku na materiały skażone. Nie spłukujemy rozlanych lub rozsypanych środków ochrony roślin do ścieków komunalnych!

Przeczytaj pełną treść artykułu w wydaniu online!